“Distance please!”, klinkt het door de Hogendorp Sporthal in Amsterdam-West, die vol staat met veldbedden. Twee mannen staan in de rij voor de koffie, maar houden zich niet aan de anderhalve meter. Ze doen onmiddellijk een paar passen naar achteren. Els steekt haar duim op.
In snelle passen loopt Els van Koeverden door de sporthal. De wangen rood, de haren opgestoken. Ze ziet alles en corrigeert waar nodig. Altijd met een lach trouwens, want zelf vindt ze het ook lastig om 24/7 afstand te houden.
Buiten wacht Rachid, hoofd opvang van de gemeente. Hij is het aanspreekpunt voor De Regenboog Groep. Draait alles nog lekker, wil hij weten. Zijn er knelpunten waar de gemeente iets mee moet? Is de entree bijvoorbeeld niet wat aan de smalle kant? Daar heeft hij zelf zo zijn twijfels over namelijk.
“Valt mee”, zegt Els, ondertussen ruimte makend voor twee jongens die net komen aanlopen. “Amigo’s’”, zegt ze met een grote glimlach, “keep the corona distance hè.” De jongens desinfecteren hun handen en lopen naar binnen, waar ze hun bagage afgeven. Het verdwijnt in een grote stellingkast tussen de rugzakken, plastic tassen, een gitaar en zelfs een joekel van watermeloen. Alles is keurig genummerd met stickertjes. Het systeem loopt op rolletjes, wat ook de gemeente is opgevallen. ‘Het gaat hier eigenlijk vanaf dag één hartstikke lekker,’ zegt Rachid.
To-do lijstjes
Terug naar Els. Op vrijdag 27 maart kreeg ze vanuit het management van De Regenboog Groep een telefoontje. Of ze locatiehoofd wilde worden van het Hogendorp Sportcentrum, een van de de sporthallen in Amsterdam die de gemeente heeft aangewezen als nachtopvang voor de daklozen van de stad. Nederland moest binnen blijven. Die boodschap was van meet af aan duidelijk. Maar hoe blijf je binnen als je geen thuis hebt? En hoe houd je afstand in een te krappe opvang? Eind maart luidde gemeente Amsterdam de noodklok. De Regenboog Groep sprong bij. Els stelde onmiddellijk een team samen, schakelde eindeloos met alle mogelijk instanties en maakte non-stop to-do lijstjes in haar hoofd. Met recht slaakte ze een diepe zucht van verlichting toen twee dagen later, met hulp van een leger aan vrijwilligers en aardige buurtbewoners, de honderd veldbedden van het Rode Kruis waren opgezet.
Wekdienst
Op een van die bedden zit Ivan. Pen in de mond. In zijn handen houdt hij een dagboek. Elke dag schrijft hij op waar hij dankbaar voor is: de douche, het eten, de mensen die hij hier ontmoet. Ook maakt hij een planning voor de volgende dag. Dit alles houdt zijn hoofd op orde. Ivan (achternaam ‘the homeless’, laat hij optekenen) is 32, slaapt normaal op straat, komt uit Litouwen en lijkt een beetje op Rutger Bregman, de schrijver van de bestseller De Meeste Mensen Deugen.
Toepasselijke boektitel ten tijde van corona. Alleen al bij De Regenboog Groep meldden zich binnen een paar dagen ruim honderd nieuwe vrijwilligers om direct in te springen.
Marianne is zo’n vrijwilliger. Ze schenkt koffie. Vroeger werkte ze in de reisbranche, maar door corona kwam ze thuis te zitten. Ook Jeroen heeft opeens tijd over. (Misschien in een paar woorden de achtergrond van Jeroen, om wat herkenning bij de lezers te kweken.) Nu heeft hij wekdienst. ‘s Morgens vroeg fietst hij door een muisstil Amsterdam naar de Hogendorp Sporthal, waar om half acht de lichten aangaan. “De mensen die nog slapen, maak ik wakker. Op afstand maak ik een praatje en vraag ik wat ze die dag gaan doen.”
Ivans planning staat al vast. Hij begint zijn dag met bidden en lezen. Na het ontbijt gaat hij naar de kerk, waar hij koffie kan drinken. Vervolgens gaat hij aan het werk. Hij veegt de straten schoon, al ligt er een stuk minder vuil op straat nu de toeristen wegblijven. Bij inloophuis Princehof, ook van De Regenboog Groep, gaat hij lunchen. Zo rond half vijf loopt hij terug naar zijn veldbedje in West.
Grote kerels slapen onder dekbedden van Disney-prinsessen
Febo kroketten
In de enorme sporthal heeft iedere dakloze hier zijn eigen kamer, een ruim vierkant, waarvan de ‘muren’ bestaan uit tape op de grond. De dekbedhoezen zijn geschonken door Amsterdammers. Grote kerels, die de tijd doden met het maken van push-ups, slapen onder dekbedden van Disney-prinsessen. De beheerder van de sporthal geeft toe dat het even wennen was. “Normaal wordt hier gebasketbald, nu gesnurkt. Een hele andere tak van sport.”
Het ruikt inmiddels naar kroketten in zijn hal. De Febo heeft ze zojuist afgeleverd: honderd kroketten. Never a dull moment. Gisteren is Beau van Erven Dorens nog langs geweest met snoepgoed en camera. Aardige Amsterdammers doneerden zeep en doucheschuim, achter de schermen werden honderden mondkapjes genaaid, met Pasen kwam de paashaas langs, een buurtbewoner bakt elke week brood, een ander maakt kaneelkoek en morgenavond is er een filmavond.
“Ik weet niet wat me overkomt”, zegt Ivan. Hij durft het bijna niet hardop te zeggen, maar voor hem is de coronacrisis een zegen. Hij slaapt beter, hij eet goed. Stiekem droomt hij van een nieuwe toekomst. Door zijn oude bijnaam, Ivan the Terrible, zet hij in ieder geval een dikke vette streep. ‘Since I am here, only good things happen.’
Het gebrek aan privacy vindt hij geen enkel probleem. “Normaal slaap ik onder de brug. Hier kan ik lekker douchen.” Bang voor corona is hij niet. Hij wijst naar boven. Als het zijn tijd is, is het zijn tijd. Wel merkt hij dat mensen in de stad bang zijn. Ze deden altijd al een stapje opzij voor hem, maar nu nog meer.
Stay safe, sleep well
Het loopt ondertussen tegen elven in de sporthal, bijna iedereen ligt al. Zou er worden gehoest vannacht? Wanneer de beheerder de lichten uitdoet, is het opvallend stil, maar dat duurt niet lang. Ivan had het al gezegd. ‘’s Nachts is het net een orkest. Eerst begint er iemand links te snurken, dan iemand rechts en al snel volgt de rest.’ Hij slaapt er geen minuut minder om. Hij is safe.
Alle daklozen veilig onder dak
Eind maart deed de gemeente Amsterdam een beroep op HVO Querido, Leger des Heils en De Regenboog Groep. Voor maximaal 700 dak- en thuislozen in de te krappe opvangbehuizing en de kwetsbare straatgroep moest vanwege het coronavirus veilige extra nachtopvang worden gecreëerd. Dit gebeurde in de leegstaande sporthallen Caland, Zuid en het Hogendorp Sportcentrum. De Regenboog Groep ontfermt zich over de slapers in laatst genoemde hal.
Tekst: Nicolline van der Spek; Fotografie: Merlijn Michon.