Het leven na de sporthal voor daklozen

Zestig procent van de mensen in de nachtopvang in de Van Hogendorphal komt uit een EU-land anders dan Nederland. Als we vragen hoe de sporthal-slapers in deze situatie terecht kwamen, vertelt Faysal: “Mensen zijn hier gekomen om werk te zoeken, maar ja, alles stortte in. Hun wereld. Ieders wereld. Alleen hadden zij geen baan en werd de kans hierop nagenoeg nihil. Ze bleven mij ook maar vragen: ‘Heb je werk voor me? Huisvesting?’ Het kwam allemaal stil te liggen voor ze. Toen zijn heel veel mensen in de overlevingsmodus terecht gekomen.”

Als voorbeeld van een ongelukkige situatie waar niemand wat aan kon doen, geeft Faysal die van het stelletje uit Portugal. “Zij waren in februari gekomen, omdat ze allebei een baan hadden gevonden bij een hotel. Via dat hotel was ook de verblijfslocatie geregeld. Door corona viel alles ineens weg. Gelukkig bleven ze positief. Ze waren blij dat ze hier konden zijn en elkaar hadden. Heel veel mensen zijn alleen. En alleen is ook maar alleen …”

Wat is de tendens nu in de sporthal? Faysal: “In het begin hadden veel bezoekers een afwachtende houding door wat er zou gebeuren met de landelijke regels. Alles ging immers op slot die eerste weken. Nu merk ik dat ze in beweging komen. De tijd dringt. Het gevoel van: ‘we moeten wat …maar wat moeten we doen?’ Als ik het antwoord had, zou ik het geven. Als ik eerlijk ben, is de kans dat ze hier op dit moment slagen superklein, nihil eigenlijk. Ik wil dromen niet kapotmaken, toch probeer ik wel realistisch tegen ze te zijn. Aardig wat mensen zouden graag weer in de horeca werken. Sommigen willen dat ik help met hun cv. Daarin zoeken ze vooral hulp, in de richting van werk. Degenen die gemotiveerd zijn en écht willen, help ik natuurlijk graag.”

Maar je geeft aan dat de slaagkans nihil is. Wat kun je wel voor deze daklozen doen? “Praktisch kan ik helpen met informatie over instanties en hun mogelijkheden qua status. Verder hanteer ik een coachende manier van werken. Realistisch zijn is belangrijk, maar perspectief creëren door een plan te maken en te motiveren ook. Ik wil ze meer de regie laten nemen over hun eigen leven. Hoe kunnen ze bepaalde dingen veranderen? Wat kunnen ze zelf doen? En waar kan ik bij helpen? Samen naar oplossingen kijken in plaats van naar het probleem. Ook kan ik heel soms ondersteunen bij het vinden van (tijdelijke) woonoplossingen. Als iemand economisch dakloos is geraakt bijvoorbeeld, met Onder de Pannen."

Dan blijft de vraag rijzen: hoe straks verder? “Ja, we gaan sluiten, daar komen we niet onderuit. Zoals gezegd zal het voor de meesten heel moeilijk worden werk en een woning te vinden. Met dat stel uit Portugal zou het wel goed moeten komen. Alleen wat is de stap? Werk kunnen we niet voor ze regelen. En zonder bed om in te slapen, is het ook voor hen een stuk lastiger om weer een baan te vinden. Bovendien zijn kamers en huizen zo duur. Mensen moeten de stap naar onderdak maken om uit die sleur te komen. Maar ja, zóvéél geld uitgeven? Dat bewaren ze dan liever voor andere dingen.”

En Amsterdam weer verlaten? “Sommigen doen dat, maar ik snap het ook als ze willen blijven. Zo heeft een grote groep daklozen hier bijvoorbeeld wel een sociaal netwerk, waardoor het lastig is om te vertrekken. Voor hen is het inloophuis een soort tweede thuis, waar ze hun problemen even een beetje kunnen vergeten. Dat zie je ook bij de dagbesteding. Daar is het zo leuk en gezellig. Als een soort familie, waarbij men opkomt voor elkaar. Wéér ergens opnieuw beginnen waar je helemaal alleen bent, is natuurlijk erg moeilijk.”

Toch gaat een aantal mensen absoluut weg hier. Zo heeft de Hongaarse Imre een baan gevonden in Utrecht, waar hij nu in de bouw werkt, ging Fransman Pierre terug naar huis om daar zijn kansen te benutten, en kon de Poolse Marek door minder druggebruik na jaren eindelijk weer helder nadenken, wat hem liet besluiten dat Amsterdam niet goed voor hem was en vervolgens naar Polen te wederkeren. Dit zou voorheen nooit een optie zijn geweest. En zo zijn er veel meer verhalen.

Faysal waarschuwt de mensen die wel heel graag willen blijven uiteraard goed voor de gevaren die op de loer liggen. “Uit wanhoop, vanuit die overlevingsmodus, kunnen bezoekers ten prooi vallen aan uitbuiting. Er zijn nou eenmaal mensen die misbruik maken van de situatie van iemand door die persoon te laten zwartwerken en hem dan een luttele 30 euro te betalen voor een dag van 12 of 13 uur, zonder pauze.”

Tekst en interview: Jola Gosen